Michał Navratil – Przetwarzanie materiału glinianego

Project Managment

Michał Navratil – Przetwarzanie materiału glinianego z dzisiejszego punktu widzenia

 

Chciałbym rzucić okiem na obecny sposób i możliwości przetwarzania gliny w dzisiejszych budynkach. Poglądy przedstawione w tym artykule są moje osobiste i często nie pokrywają się z ogólnym postrzeganiem problemu. Od wielu lat pracuję nad gliną i miałem to szczęście, że poznałem w tym czasie kilka osobistości, które wpłynęły na mnie w moich opiniach i pomogły mi zebrać cenne doświadczenia w tym czasie, którymi chciałbym się z wami podzielić.

Glina jest materiałem, który jest wszechobecny nie tylko w formie, którą bezpośrednio postrzegamy (gleba), ale jest także obecna tam, gdzie jej nie oczekiwalibyśmy (opony, kleje, leki). Glina to materiał o szerokim potencjale użyteczności. Jeśli skupię się na użyteczności w budynkach, przekonamy się, że możliwe jest wykonanie z niej podłogi, ściany, tynku, paraizolacji, pieca grzewczego czy dachu zielonego. Krótko mówiąc, jej użycie jest niewyczerpane. Czy możesz sobie wyobrazić jakikolwiek inny materiał, który byłby tak szeroko stosowany? I wyobraź sobie, że wszystko można zrobić za pomocą gliny, którą masz na swojej ziemi. Dlaczego nie jest on wykorzystywany w takim stopniu w dzisiejszych budynkach?

Prawdopodobnie największym problemem jest to, że nie ma rzemieślników, którzy mogliby to zrobić. Raczej niewielu ich znajdziesz, którzy mogą poradzić sobie z tym materiałem tylko w sposób z dawnych lat. Wykorzystują technologie i receptę naszych przodków. Nie mam nic przeciwko nim, ale żyjemy w XXI wieku i nie świecimy naftą, ale elektrycznością. Dlatego bardzo ważne jest skupienie się na szkoleniu rzemieślników w tej dziedzinie i umożliwienie im spotkania się z zagranicznymi profesjonalistami.

 

Zastosowanie gliny na zewnątrz?

Zasadniczo, do użytku na zewnątrz, materiał ten jest nieodpowiedni (przynajmniej w naszych warunkach klimatycznych) z powodu degradacji tego materiału przez deszcz i podnoszącą się wodę.  Przynajmniej na razie, ponieważ nikt z nas nie jest w stanie przewidzieć kierunku rozwoju tych produktów, chociaż pokryty tynk gliniany może być chroniony przez deszcz, jednak zmienia on swoje właściwości. Możemy używać farby wapiennej, ale musi ona być odnawiana co roku, a także maskuje ona piękno gliny. Budowniczowie domów ze słomy, jeśli chcą zachować niezmieniony wygląd tynku glinianego na elewacji, używają do impregnacji mąki w drobnych tynkach glinianych. Miałem okazję zobaczyć jedną taką fasadę w domu ze słomy w Niemczech w ekologicznej wiosce Sieben Lieben. Fasada została wykonana w 2002 roku i do dziś nie ma śladów uszkodzeń. Poza jedną ścianą, gdzie dodali więcej mąki do tynku glinianego i zaczęło pękać. Innym sposobem jest użycie oleju lnianego, ale zmniejsza on paroprzepuszczalność tynku glinianego. Czasem stosuje się również spray wodny lub akrylowy. Zasadniczo obecnie nie ma żadnej niezawodnej ochrony tego materiału przed deszczem, jeśli chcemy zachować jego naturalny wygląd. Jeśli nadal korzystasz z tego materiału w środowisku zewnętrznym, polecam uhonorowanie starego angielskiego przysłowia: “Dobry dom powinien mieć wysokie buty i duży kapelusz”

 

 

 

Zastosowanie gliny w pomieszczeniach

Oto sytuacja całkowicie odwrócona, a możliwości wykorzystania tego materiału są niewyczerpane. Osadzenie kostki z cegieł to najłatwiejszy sposób użycia gliny jako materiału: cegły można kupić w pobliskiej cegielni, zaprawę murarską wykonać z rozpuszczonych cegieł z dodatkiem piasku i można zacząć prace. Cegły można również uzyskać ze starych domów, które są zburzone.

Najbardziej wymagająca jest produkcja podłóg z gliny. To już wymaga dużego doświadczenia. Podłoga wykonana jest z kilku warstw różnych mieszanek ilastych, przy czym każda warstwa pełni inną funkcję. Dolna warstwa to stworzenie sztywnej płyty, która może rozciągać wszystkie górne warstwy. Składa się głównie z gliny, keramzytu i różnych frakcji piasku, dzięki czemu wszystko jest zaklinowane i trzymane razem przez glinę. Ta warstwa podstawowa jest szczególnie ważna, gdy wykonujemy podłogę na niestabilnych podłożach, na przykład na belach słomy. Warstwa środkowa wykonana jest z gliny, piasku, słomy, trocin itp. i na nią nakładana jest ostatnia warstwa, która jest najważniejsza. Musi mieć najbardziej wytrzymałą powierzchnię. Można to osiągnąć tylko dzięki dokładnemu składowi różnych rodzajów piasku. Często występuje 7-10 rodzajów piasku. Wypełni to wszystkie szczeliny i glinę, a następnie wszystkie ziarna zostaną połączone, tworząc twardą powierzchnię. Ta ostatnia warstwa jest następnie spryskiwana i namaczana przez 5 dni i wygładza kielnią, aby wszystkie ziarna piasku przylegały do ​​siebie tak ciasno, jak to tylko możliwe. Uzyskana wysokość wszystkich warstw podłogowych wynosi 15 cm. Cały proces jest bardzo wymagający, ale wynik jest tego wart, dzięki czemu dobra podłoga może być wykorzystywana nawet w miejscach publicznych.

Najczęstszym zastosowaniem materiałów ilastych jest produkcja tynków glinianych. Możesz sam wykonać tynki gliniane lub kupić je jako gotowy produkt. Oba sposoby mają swoje wady i zalety. Miejscowy materiał jest tani, ale jego przetwarzanie jest bardzo czasochłonne. Glina musi zostać wykopana, ponownie wysuszona, następnie przesiana, aby pozbyć się większych kamieni. Następnie moczona przez dzień w beczce i wymieszana z innymi rodzajami domieszek w specjalnym mikserze lub wiertarce. Czasochłonność tak przygotowanej mieszaniny wynosi około 1h / m2 tynku. Jeśli kupimy produkt końcowy, proces ten jest eliminowany, a przygotowaną mieszaninę wkłada się do zwykłego mieszalnika i miesza. Proces ten jest bardzo szybki, ale droższy – tynk gliniany nakładany jest na trzy podstawowe warstwy. Każda z tych warstw ma inną funkcję i dlatego musi być również mieszana z innymi dodatkami. Pierwsza warstwa jest w celu zakotwiczenia. Łączy stare podłoże z nowym. W tym celu na ogół stosuje się czystą glinkę rozcieńczoną  wodą. Druga warstwa służy do wyrównania podłoża i gromadzenia ciepła i wilgoci. W przypadku gromadzenia się wilgoci grubość tynku glinianego wynosi co najmniej 2 cm, a do akumulacji ciepła i schładzania potrzeba ok 6 cm. W zależności od sposobu obsługi i odczucia właściciela możemy wykonać tę warstwę z większą ilością piasku, który nadaje się do obróbki maszynowej lub ręcznej za pomocą kielni i pacy murarskiej lub po prostu wymieszać mieszaninę gliny, która jest mieszana ręcznie. Czysta mieszanina gliny przeznaczona jest dla tych, którzy chcą własnymi rękami zrobić własny dom. Trzecia, ostatnia warstwa jest ostateczna i musi być twarda i wizualnie przyjemna. Nakłada się cienką warstwą do 0,5 cm i wygładza powierzchnię za pomocą szpachelki (powierzchnia przypomina wygląd normalnego drobnego tynku) lub specjalna technika wygładzania, gdy tynk gliniany jest polerowany, a glina pojawia się na powierzchni. Ostatnią powierzchnię można pomalować warstwą wapna lub kazeiny. Jeśli używasz kolorowych glinek, powierzchnia wykończeniowa pozostaje niepomalowana i masz bezpośredni kontakt z tym materiałem, którym możesz się w pełni cieszyć. Kolorowe tynki gliniane są podzielone na dwie grupy: na białych tynkach, do których dodawany jest naturalny pigment, aby stworzyć dziesiątki wariantów kolorystycznych lub użyć naturalnych tynków sprzedawanych w formie stworzonej przez naturę. Te tynki są najbardziej cenione ze względu na swój charakter. Moja firma „Picas” oferuje gamę kolorów, od żółtego, pomarańczowego, niebieskiego, białego, czerwonego do zielonego. Tak samo oferuje możliwość wysłania próbek tych glinek do domu, w którym miesza się te kolorowe tynki ze sobą, tworząc własny kolor. Daje to każdemu szansę na eksperymentowanie i stworzenie niestandardowego tynku, którego wszyscy nie będą mieli, ponieważ przepis nigdy nie zostanie opublikowany i nigdy nie zostanie upubliczniony.

 

Po co używać materiałów glinianych?

To jeden z niewielu najczystszych materiałów, z których możesz korzystać w swoim domu. Jeśli zastosujesz je poprawnie, Ty i twoje następne pokolenie sprawi, że Wasz pobyt w domu będzie przyjemniejszy. Zapewni Ci zdrowy mikroklimat. Dba o to, aby twój dom nie przegrzewał się latem i nie wychładzał się w zimie. Również podczas wiosennego i jesiennego okresu przejściowego będziesz w stanie poradzić sobie z wahaniami temperatury między dniem a nocą. Pamiętaj, że natura pożyczyła ci ten materiał w najczystszej postaci i bądź w pełni tego świadomy. Nie dodawaj do tego materiału żadnych chemikaliów ani dodatków, które uniemożliwiłyby powrotu temu materiałowi do natury w przyszłości. Nie zapomnij tego.

 

Michal Navrátil